Báo động: Rối loạn não-ruột tăng vọt sau đại dịch COVID-19

Đại dịch COVID-19 đã qua đi nhưng những ảnh hưởng lâu dài của nó đến sức khỏe con người vẫn đang dần được hé lộ. Một nghiên cứu quốc tế mới đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự gia tăng đột biến của các Rối loạn Tương tác Não-Ruột (DGBIs) – một nhóm các tình trạng bệnh lý mà điển hình là Hội chứng ruột kích thích (IBS) và Chứng khó tiêu chức năng.

Phát hiện này cho thấy COVID-19 không chỉ là một bệnh về đường hô hấp mà còn có khả năng để lại những tác động sâu sắc và kéo dài lên trục giao tiếp quan trọng giữa não bộ và hệ tiêu hóa.

Những con số biết nói: Bằng chứng từ nghiên cứu mới nhất

Nghiên cứu được tiến hành bằng cách phân tích và so sánh các mẫu dữ liệu đại diện trong hai giai đoạn: trước đại dịch (2017) và sau đại dịch (2023). Bằng cách sử dụng các công cụ chẩn đoán tiêu chuẩn của Quỹ Rome (Rome Foundation), các nhà khoa học đã phát hiện ra những thay đổi đáng kinh ngạc:

- Tỷ lệ mắc Rối loạn Não-Ruột (DGBI) chung đã tăng từ 38,3% lên 42,6% sau đại dịch.

- Số ca mắc Hội chứng ruột kích thích (IBS), một trong những rối loạn phổ biến nhất, tăng vọt 28%.

- Chứng khó tiêu chức năng cũng chứng kiến sự gia tăng đáng báo động, với số ca mắc mới tăng gần 44%.

Những con số này không chỉ là thống kê, chúng đại diện cho hàng triệu người trên thế giới đang phải vật lộn với các triệu chứng tiêu hóa mãn tính như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, táo bón và khó chịu sau khi ăn mà không tìm ra nguyên nhân thực thể rõ ràng.

COVID kéo dài (long COVID): Gánh nặng kép lên cả não bộ và đường ruột

Nghiên cứu đặc biệt nhấn mạnh rằng những người mắc hội chứng COVID kéo dài (Long COVID) là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất. So với những người chưa từng mắc hoặc đã khỏi bệnh hoàn toàn, nhóm bệnh nhân này báo cáo:

- Nhiều triệu chứng liên quan đến não và đường ruột hơn một cách đáng kể.

- Chất lượng cuộc sống suy giảm nghiêm trọng hơn.

Điều này cho thấy virus SARS-CoV-2 có thể đã gây ra những tổn thương hoặc thay đổi lâu dài đối với "trục não-ruột" – mạng lưới giao tiếp hai chiều phức tạp giữa hệ thần kinh trung ương (não bộ) và hệ thần kinh ruột. Sự gián đoạn này có thể là nguyên nhân gốc rễ gây ra cả các vấn đề về tiêu hóa và các triệu chứng liên quan đến sức khỏe tâm thần như lo âu, trầm cảm và "sương mù não".

Vì sao COVID-19 lại gây ra rối loạn não-ruột?

Các nhà khoa học đưa ra một vài giả thuyết để lý giải cho sự liên quan này:

- Phản ứng viêm hệ thống: Virus gây ra phản ứng viêm mạnh mẽ trong cơ thể, có thể làm thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột và tăng tính thấm của ruột.

- Tác động trực tiếp lên hệ thần kinh: SARS-CoV-2 có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào thần kinh trong ruột và não.

- Stress và lo âu: Gánh nặng tâm lý trong và sau khi mắc bệnh cũng là một yếu tố quan trọng làm trầm trọng thêm các triệu chứng của trục não-ruột.

Hướng đi mới cho Y tế hậu đại dịch

Sự gia tăng mạnh mẽ của các rối loạn não-ruột sau đại dịch là một lời kêu gọi hành động. Nó cho thấy chúng ta cần phải thay đổi cách tiếp cận trong việc chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân hậu COVID.

- Đối với người bệnh: Nếu bạn đang gặp các triệu chứng tiêu hóa bất thường hoặc các vấn đề về tâm trạng kéo dài sau khi mắc COVID-19, đừng chủ quan. Hãy tìm đến các bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa hoặc Sức khỏe Tâm thần để được chẩn đoán và tư vấn chính xác.

- Đối với hệ thống y tế: Cần có những chiến lược được sửa đổi để quản lý đồng thời cả sức khỏe đường tiêu hóa và sức khỏe tâm lý cho bệnh nhân hậu đại dịch. Việc tiếp cận liên chuyên khoa là chìa khóa để cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người bị ảnh hưởng.

Kết luận

COVID-19 đã để lại những hậu quả phức tạp, và sự gia tăng của các rối loạn não-ruột là một trong những hệ lụy thầm lặng nhưng nghiêm trọng nhất. Việc nhận thức rõ về mối liên kết này là bước đầu tiên và quan trọng nhất để chúng ta có thể xây dựng các phương pháp điều trị hiệu quả, giúp người bệnh phục hồi hoàn toàn và lấy lại chất lượng cuộc sống.